Ανάμεσα στον δαίδαλο και στην πληθώρα των δρόμων που χαρακτηρίζουν το ιστορικό κέντρο της Ρώμης, ορισμένοι από αυτούς ξεχωρίζουν εξαιτίας μιας ορισμένης ιδιαιτερότητάς τους: Πρόκειται για μακριούς ευθύγραμμους δρόμους οι οποίοι δεν δημιουργήθηκαν τυχαία αλλά για κάποιον ορισμένο σκοπό. Εξαιρώντας τους σχετικά πρόσφατους ευθύγραμμους δρόμους και τις λεωφόρους που σχεδιάστηκαν με την πολεοδομική επανάσταση του 19ου αιώνα και άλλους, όπως η via del Corso, που απλώς είναι «κληρονόμοι» προγενέστερων ρωμαϊκών που οδηγούσαν έξω από την πόλη, τέτοιου είδους δρόμοι είναι μόνον τρεις και εξυπηρετούν τον ίδιο κοινό σκοπό.

Πόντε Σίστο, στα αριστερά αρχίζει η via Giulia

Κατά τον Μεσαίωνα το προσκύνημα στη Ρώμη, για την επίσκεψη στον τάφο του Αποστόλου Πέτρου, ήταν ένα από τρία μεγάλα ταξίδια προσκυνήματος (peregrinationes maiores) της εποχής. Τα άλλα δύο ήταν το προσκύνημα στους Αγίους Τόπους και στο Σαντιάγκο ντε Κομποστέλα. Αυτός ήταν και ο λόγος που η Ιταλία συνεχώς διασχίζονταν από προσκυνητές από όλη την Ευρώπη. Πολλοί σταματούσαν στην Ρώμη, ενώ άλλοι προχωρούσαν κατά μήκος της χερσονήσου μέχρι το λιμάνι του Πρίντεζι και από εκεί αναχωρούσαν για τους Αγίους Τόπους.

Οι προσκυνητές σε αυτά τα ταξίδια τους ακολουθούσαν έναν ορισμένο δίκτυο δρόμων που οδηγούσαν στους τρεις προορισμούς. Το σύνολο των δρόμων που ξεκινούσαν από το Canterbury και έφταναν μέχρι την Ρώμη (περίπου 1600 χλμ) αποτελεί την via Francigena, τον «Δρόμο των Φράγκων». Το 1994 η via Francigena κηρύχτηκε πολιτιστική διαδρομή του Συμβουλίου της Ευρώπης. Εδώ οι προσκυνητές ταξίδευαν κατά ομάδες, φέροντας το σύμβολο του προορισμού τους, ένα κλειδί αν είχαν προορισμό την Ρώμη, ένα όστρακο για το Σαντιάγκο, ένα σταυρό για τους Άγιους Τόπους.

Φτάνοντας στην Ρώμη, οι προσκυνητές έπρεπε να προωθηθούν από τις αρχές της πόλης προς το Βατικανό, ακολουθώντας συγκεκριμένους δρόμους, σύντομους, ασφαλείς και ελεγχόμενους. Αυτόν τον ρόλο θα τον αναλάβουν τρεις δρόμοι, η via della Lungara (A), η via dei Coronari (B)  και η via Giulia (C).

Για την via dei Coronari έχουμε αφιερώσει ξεχωριστό κεφάλαιο ενώ για την via della Lungara έχουμε μιλήσει στην ανάρτηση για την συνοικία Τραστέβερε.

Η via Giulia (Ιουλία Οδός), ιστορικός δρόμος της Ρώμης, κατά τον Μεσαίωνα ονομαζόταν “magistralis” γιατί θεωρούνταν κύριος δρόμος, αν και λασπώδης, γεμάτος εμπόδια και στροφές. Αργότερα θα ονομαστεί mercatoria γιατί συνέδεε το τότε οικονομικό κέντρο της περιοχής του Castel Sant’Angelo με τις έδρες των εμπόρων της πιάτσα Ναβόνα. Αλλά μόνο το 1508 ο πάπας Ιούλιος Β’ (Giulio IΙ, από τον οποίο θα πάρει και το όνομα) θα σχεδιάσει με την βοήθεια του Μπραμάντε (που εργάζονταν ήδη στον Άγιο Πέτρο) την πρώτη και μακρύτερη ευθύγραμμη οδό της Ρώμης. Η via Giulia είναι παράλληλη προς τον Τίβερη και έχει μήκος ένα χιλιόμετρο. Ξεκινάει από τον Πόντε Σίστο για να καταλήξει στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη των Φλωρεντινών (San Giovanni dei Fiorentini).

Εκτός από τον σκοπό της άμεσης και γρήγορης σύνδεσης με τον Άγιο Πέτρο, ο Ιούλιος II θα θελήσει η νέα αυτή οδός να αναλάβει το χαρακτήρα της εκπροσώπησης των χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων ολόκληρης της Ρώμης, ένα είδος ραχοκοκαλιάς της Ρώμης των επιχειρήσεων, μια ρωμαϊκή City. Παράλληλα επιθυμούσε να συγκεντρώσει εκεί και όλες τις δικαστικές έδρες και όλους τους συμβολαιογράφους. Μέχρι τότε οι οικονομικές και οι δικαστικές δραστηριότητες ήταν διασκορπισμένες σε όλο το τότε κέντρο της πόλης.
Το σχέδιο αποτελούσε μέρος ενός μεγαλεπήβολου προγράμματος μεγάλης κλίμακας, βασισμένο στην Renovatio Romae, τον «εκσυγχρονισμό της Ρώμης», που υποστήριξε την ιδέα της ίδρυσης ενός Κράτους-Εκκλησίας με απολυταρχικό χαρακτήρα, που θα έκανε την είσοδό του στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή.

Η via Giulia και η καμάρα του Μιχαήλ Άγγελου

Η via Giuliα, όπως την σχεδίασε ο πάπας, δεν θα πραγματοποιηθεί όμως ποτέ. Τα έργα ξεκίνησαν αρχίζοντας με το σπουδαιότερο, το Δικαστικό Μέγαρο. Ύστερα από μόλις δύο χρόνια θα σταματήσουν, ενώ το 1513 ο Πάπας Ιούλιος Β’ θα πεθάνει. Έχοντας ματαιωθεί η ανέγερση του κυριότερου στοιχείου, θα εγκαταλειφθούν και όλα τα υπόλοιπα και η via Giulia θα γίνει ένας δρόμος με σπίτια μέτριων διαστάσεων, με κήπους στην πίσω πλευρά τους, όπου θα εγκατασταθούν ιδιώτες και αδελφότητες. Θα γίνουν επίσης και κάποια μέγαρα που στο ισόγειό τους θα φιλοξενήσουν καταστήματα. Από το αρχικό σχέδιο του Μπραμάντε σχεδόν τίποτε δεν θα υλοποιηθεί.

Εκτός από τον σκοπό της άμεσης και γρήγορης σύνδεσης με τον Άγιο Πέτρο, ο Ιούλιος II θα θελήσει η νέα αυτή οδός να αναλάβει το χαρακτήρα της εκπροσώπησης των χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων ολόκληρης της Ρώμης, ένα είδος ραχοκοκαλιάς της Ρώμης των επιχειρήσεων, μια ρωμαϊκή City. Παράλληλα επιθυμούσε να συγκεντρώσει εκεί και όλες τις δικαστικές έδρες και όλους τους συμβολαιογράφους. Μέχρι τότε οι οικονομικές και οι δικαστικές δραστηριότητες ήταν διασκορπισμένες σε όλο το τότε κέντρο της πόλης.
Το σχέδιο αποτελούσε μέρος ενός μεγαλεπήβολου προγράμματος μεγάλης κλίμακας, βασισμένο στην Renovatio Romae, τον «εκσυγχρονισμό της Ρώμης», που υποστήριξε την ιδέα της ίδρυσης ενός Κράτους-Εκκλησίας με απολυταρχικό χαρακτήρα, που θα έκανε την είσοδό του στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή.

Η via Giuliα, όπως την σχεδίασε ο πάπας, δεν θα πραγματοποιηθεί όμως ποτέ. Τα έργα ξεκίνησαν αρχίζοντας με το σπουδαιότερο, το Δικαστικό Μέγαρο. Ύστερα από μόλις δύο χρόνια θα σταματήσουν, ενώ το 1513 ο Πάπας Ιούλιος Β’ θα πεθάνει. Έχοντας ματαιωθεί η ανέγερση του κυριότερου στοιχείου, θα εγκαταλειφθούν και όλα τα υπόλοιπα και η via Giulia θα γίνει ένας δρόμος με σπίτια μέτριων διαστάσεων, με κήπους στην πίσω πλευρά τους, όπου θα εγκατασταθούν ιδιώτες και αδελφότητες. Θα γίνουν επίσης και κάποια μέγαρα που στο ισόγειό τους θα φιλοξενήσουν καταστήματα. Από το αρχικό σχέδιο του Μπραμάντε σχεδόν τίποτε δεν θα υλοποιηθεί.

via Giulia, Fontana del Mascherone

Το 1540, ο Μιχαήλ Άγγελος σχεδίασε τους κήπους του Palazzo Farnese (σήμερα Γαλλική πρεσβεία στην ομώνυμη διπλανή πλατεία), οι οποίοι θα έπρεπε να συνδέονται με μια γέφυρα στην βίλα των Φαρνέζε στην άλλη πλευρά του ποταμού, την Villa Farnesina. Η κομψή καμάρα με θέα στη Via Giulia ανήκει σε αυτό το νέο έργο που τελικά ούτε αυτό θα πραγματοποιηθεί.
Ο νέος πάπας, Λέων Ι’ των Μεδίκων θα εστιάσει την προσοχή του μόνο στο τμήμα που καταλάμβανε η αποικία των Φλωρεντινών και των Τοσκάνων, στο ένα άκρο του δρόμου, όπου θα κατασκευαστεί ο μεγαλοπρεπής ναός του San Giovanni dei Fiorentini. Εδώ βρίσκεται ο τάφος του Μπορομίνι και το «πόδι της Μαγδαληνής».
Σήμερα στην Ιουλία οδό βρίσκονται ως επί το πλείστον αντικέρ και συντηρητές επίπλων. Τα καλοκαιρινά βράδια, οι αυλές των μεγάρων φωτίζονται από εκατοντάδες λυχνίες λαδιού και φιλοξενούν κοντσέρτα κλασικής μουσικής.
Το Εγκληματολογικό  Μουσείο
Το εγκληματολογικό μουσείο της Ρώμης βρίσκεται στη γωνία μεταξύ via Giulia και via del Gonfalone, σε ένα κτίριο που κάποτε φιλοξενούσε φυλακές ανηλίκων. Στο ισόγειο υπάρχουν εκθέματα περασμένων αιώνων, όργανα βασανιστηρίων και θανάτωσης. Ξεχωρίζουν τρεις γκιλοτίνες που χρησιμοποιήθηκαν στην παπική Ρώμη, καθώς και η ενδυμασία του γνωστότερου δήμιου της εποχής, Mastro Titta, ο οποίος είχε στο ενεργητικό του πάνω από 500 εκτελέσεις.
Στον πρώτο όροφο γίνεται αναφορά στα πρώτα βήματα της ιταλικής εγκληματολογικής υπηρεσίας, ενώ ο δεύτερος όροφος φιλοξενεί ευρήματα από διάφορα εγκλήματα και φυλακές του 20ου αιώνα.
Το Εγκληματολογικό  Μουσείο βρίσκεται εδώ.