Ο λίθος του Διαβόλου

Το Τάγμα των Δομινικανών είναι ένα θρησκευτικό τάγμα που ιδρύθηκε το 1215 με μοναδικό σκοπό την υπεράσπιση του καθολικισμού από τις αιρέσεις. Τα μέλη του έπρεπε να είναι μορφωμένα, οξυδερκή, με εξαίρετη προετοιμασία, άριστοι γνώστες των θεολογικών και βιβλικών γραφών, και έτοιμα να καταπολεμήσουν τα ετερόδοξα δόγματα. Δεν είναι τυχαίο πως οι Δομινικανοί θα είναι οι μοναχοί που θα προεδρεύουν της Ιερής Εξέτασης. Ιδρυτής του Τάγματος ήταν ο Άγιος Δομίνικος.

Πέντε περίπου χρόνια μετά την ίδρυση του Τάγματος θα συναντήσουμε τον ιδρυτή του στην Ρώμη, να προσεύχεται σε κατάσταση εκστάσεως, ξαπλωμένος στο δάπεδο της εκκλησίας της Αγίας Σαβίνης. Ο Διάβολος, έχοντας δοκιμάσει μάταια πολλές φορές να τον προτρέψει στην αμαρτία, ανίκανος πια, θα εκσφενδονίσει εναντίον του μια στρογγυλή μαύρη πέτρα. Η πέτρα, σαν από θαύμα θα περάσει ξυστά από τον Άγιο Δομίνικο, θρυμματίζοντας το μαρμάρινο δάπεδο, αφήνοντάς τον ανέπαφο και χωρίς καν να αποσπάσει την προσοχή του από την προσευχή. Ο μαύρος γυαλιστερός λίθος, με τα δύο αποτυπώματα εκεί που τον αγκίστρωσαν τα νύχια του Διαβόλου, βρίσκεται ύστερα από 800 χρόνια ακόμη στην εκκλησία, τοποθετημένος πάνω σε μια σκαλισμένη κοντή ρωμαϊκή κολόνα, δίπλα στην εικόνα του Αγίου Δομίνικου.

Βρισκόμαστε στον Αβεντίνο λόφο. Εδώ βρίσκεται μια από τις πρώτες παλαιοχριστιανικές εκκλησίες της Ρώμης, η Αγία Σαβίνη (Santa Sabina | Σάντα Σαμπίνα). Χτισμένη γύρω στον 5° αιώνα, μάλλον επάνω στα ερείπια ενός ρωμαϊκού domus, θα αποτελέσει ένα αρκετά θαρραλέο εγχείρημα για τον δημιουργό της, αφού θα αφιερώσει ένα σημαντικότατο χρηματικό ποσό για την ανέγερση ενός ναού σε ένα απροστάτευτο σημείο, λίγα μόλις χρόνια μετά την επιδρομή του Αλάριχου. Οι κίονες στο εσωτερικό του τρίκλινου ναού μαρτυρούν την ρωμαϊκή προέλευσή τους, η οροφή είναι έξοχα διακοσμημένη με φατνώματα, ενώ περιμετρικά στον τοίχο σκιές προδίδουν την άλλοτε παρουσία πλούσιων ψηφιδωτών.

Ο λίθος του διαβόλου (lapis diaboli) είναι βέβαια ένας ακόμα μεσαιωνικός μύθος. Η μαύρη πέτρα (υπάρχουν άλλες τρεις στην Ρώμη) προέρχεται από ηφαιστειογενές πέτρωμα και χρησίμευε κατά την ρωμαϊκή εποχή σαν μονάδα μέτρησης βάρους. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα αντίβαρο και η ηλικία της είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από τα 800 χρόνια που προαναφέραμε. Το δε μαρμάρινο δάπεδο θα καταστραφεί από την αδεξιότητα ενός μηχανικού, γύρω στο 1500.

Εσωτερικός κήπος στο μοναστήρι των Δομινικανών

Η εκκλησία βέβαια προσφέρει και κάποιες αυθεντικές μοναδικότητες.
Ο νάρθηκας του ναού στολίζεται από μια σκαλισμένη ξύλινη θύρα φτιαγμένη από κυπαρίσσι. Κατασκευάστηκε τον 5° αιώνα, μαζί με την εκκλησία και είναι σήμερα η τρίτη πιο παλιά ξύλινη θύρα στον κόσμο (οι άλλες δύο βρίσκονται μια στο Κάιρο και η άλλη στα Ιεροσόλυμα). Η θύρα αποτελείται από 28 σκαλισμένα ανάγλυφα πλαίσια, εκ των οποίων σήμερα σώζονται μόνο 18 που αναπαριστάνουν σκηνές από την Βίβλο και την Παλαιά Διαθήκη.
Δύο είναι οι ιδιαιτερότητες: Πρώτον, το πλαίσιο με την Σταύρωση είναι η πιο παλιά αναπαράσταση της Σταύρωσης στον κόσμο και δεύτερον, στο πλαίσιο που αναπαριστά την φυγή των Εβραίων διαμέσου της Ερυθράς θάλασσας, το πρόσωπο του Φαραώ πάνω στο άρμα μοιάζει υπερβολικά με αυτό του Ναπολέοντα. Πως είναι δυνατόν; Αυτό γιατί όταν οι Δημοκρατικοί Γάλλοι εισέβαλαν στην Ρώμη διέπραξαν πολλές καταστροφές και αρπαγές, όπως και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων και των Επτανήσων. Ο τεχνίτης λοιπόν, στον οποίο ανατέθηκαν οι επισκευές μετά το πέρασμα των Γάλλων, θεώρησε σωστό να αλλάξει τα χαρακτηριστικά του προσώπου του Φαραώ-εχθρού, μεταβάλλοντας τα σε αυτά του Βοναπάρτη.

Άλλο χαρακτηριστικό της εκκλησίας είναι η παρουσία της Schola cantorum μπροστά από την Αγία Τράπεζα, την έδρα της εκκλησιαστικής χορωδίας, κατασκευασμένη από μαρμάρινες σκαλισμένες πλάκες παλαιοχριστιανικής εποχής.
Τέλος, στον χώρο κάτω από τον ναό ανασκαφές έφεραν στο φως τμήματα αρχαίων τειχών και ρωμαϊκές οικίες με μωσαϊκά. Προσκολλημένο στην εκκλησία βρίσκεται το μοναστήρι των Δομινικανών μοναχών, σήμερα curia generalizia, ανώτατη έδρα του Τάγματος.

Η Σάντα Σαμπίνα βρίσκεται δίπλα στον Κήπο των Πορτοκαλιών και την Κλειδαρότρυπα.

Βρίσκεται εδώ.