“Nil magis mirandum fuisse in toto orbe terrarum” (Στον κόσμο ολάκερο, δεν υπήρξε τίποτε πιο θαυμαστό)
Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, αναφερόμενος στα ρωμαϊκά υδραγωγεία | Naturalis historia, XXXVI, 123
Το νερό για μια πόλη υπήρξε πάντα ένας από τους σημαντικότερους πόρους της και πρωταρχική ανάγκη για τους κατοίκους. Η αρχαία Ρώμη ήταν διάσημη για την μεγάλη διαθεσιμότητα της σε δημόσιες κρήνες, δημόσια λουτρά, δεξαμενές, στάδια για ναυμαχίες, κανάλια άρδευσης και άλλες παρόμοιες εγκαταστάσεις. Σε ένα χρονικό διάστημα άνω των 500 ετών κατασκευάστηκαν για τις αστικές ανάγκες της Ρώμης έντεκα υδραγωγεία καθώς και ένας σημαντικός αριθμός διακλαδώσεών τους. Έχει υπολογιστεί πως η συνολική ικανότητα αυτών των υδραγωγείων υπερέβαινε κατά πολύ την ημερήσια ποσότητα του νερού που χρειάζεται μια σύγχρονη πόλη.
Αυτή η αφθονία, η οποία ποτέ δεν επιτεύχθηκε πουθενά αλλού στον κόσμο, δικαίωσε το όνομα της Ρώμης σαν regina aquarum, βασίλισσα των υδάτων.
Είναι ενδιαφέρον πως οι Ρωμαίοι δεν έδιναν ποτέ όνομα στο υδραγωγείο αλλά το έδιναν στο ίδιο το νερό που αυτό μετέφερε. Έτσι, τα περισσότερα υδραγωγεία ονομαζόταν Aqua (Aqua Appia, Aqua Marcia, Iulia Aqua, κλπ), συχνά με το όνομα του κυβερνήτη ή του κρατικού λειτουργού που είχε επιμεληθεί της κατασκευής του. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η άφθονη παρουσία τρεχούμενου νερού διαφύλαξε πάντα την Ρώμη από τους κινδύνους θανατηφόρων μεταδοτικών ασθενειών, ασθένειες που θα παρουσιαστούν, αντίθετα, με την παρακμή της πόλης και θα μαστίσουν όλη την Ευρώπη μέχρι πρόσφατους αιώνες και μέχρι την δημιουργία σύγχρονων υδραγωγείων και δικτύων αποχέτευσης.
Η μονάδα μέτρησης της ροής των υδραγωγείων ονομάζονταν quinaria. Έχει υπολογιστεί πως αντιστοιχούσε σε 0,48 λίτρα ανά δευτερόλεπτο. Το ισχυρότερο σε ροή από τα έντεκα υδραγωγεία, το Anio Novus, είχε μια ικανότητα 4.738 quinariae, αριθμός που αντιστοιχεί σε μια ημερήσια παροχή νερού 200 εκατομμυρίων λίτρων. Φυσικά, υποκλοπές και διαρροές χαμήλωναν την ονομαστική ικανότητα.
Τα υδραγωγεία συνέλλεγαν το νερό από διάφορες φυσικές πηγές που συχνά βρίσκονταν πολύ μακριά από την πόλη (η πιο μακρινή ήταν αυτή του Anio Novus, 87 χλμ ανατολικά της Ρώμης).
Ο τόπος συλλογής του νερού επιλέγονταν με βάση πολλούς παράγοντες: Την θέση της πηγής, την καθαρότητα, την γεύση, την θερμοκρασία, μερικές φορές ακόμη και για τις φαρμακευτικές ιδιότητες που αποδίδονταν στην περιεκτικότητα του νερού σε ανόργανα άλατα.
Το νερό μεταφέρονταν προς την πόλη αποκλειστικά με την δύναμη της βαρύτητας, ο υδραγωγός δηλαδή λειτούργησε με βάση την συνεχή κλίση, για όλη την απόσταση που χώριζε τις πηγές από το σημείο περισυλλογής του. Μεγάλο μέρος της διαδρομής γίνονταν κάτω από την γη, με υπόγειους αγωγούς.
Το Πάρκο των υδραγωγείων είναι ένας πράσινος χώρος του Δήμου της Ρώμης και καλύπτει συνολικά μια επιφάνεια περίπου 2400 στρεμμάτων.
Το όνομα προέρχεται από την παρουσία επτά υπερυψωμένων και υπόγειων υδραγωγείων που τροφοδοτούσαν την αρχαία και παπική Ρώμη: Anio Vetus (υπόγειο), Marcia, Tepula, Iulia και Felice (εφαπτόμενα στο έδαφος), Claudia και Anio Novus (υπερυψωμένα).
Το υδραγωγείο Aqua Claudia είναι το όγδοο ρωμαϊκό υδραγωγείο που κατασκευάστηκε και είναι ένα από τα σημαντικότερα της αρχαίας Ρώμης, τόσο για τις προηγμένες τεχνολογίες που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του, όσο και για τους σημαντικούς πόρους και το μέγεθος της δαπάνης που χρειάστηκαν για την επίτευξη του. Πάνω στην πέτρινη κατασκευή περνούσαν δύο αγωγοί, το Aqua Claudia και το Novus Anio.
Η κατασκευή του υδραγωγείου άρχισε το 38 μ.Χ. επί αυτοκράτορα Καλιγούλα και ολοκληρώθηκε επί πριγκιπάτου Κλαύδιου το 52 μΧ. Φαίνεται ωστόσο, ότι το υδραγωγείο ήταν ήδη ενεργό το 47 μΧ, πέντε χρόνια πριν από την ολοκλήρωση του.
Το ύψος του υδραγωγείου, συμπεριλαμβανομένου του αγωγού του Novus Anio, ο οποίος βρίσκεται τοποθετημένος πάνω από αυτόν της Aqua Claudia, κυμαίνεται από ένα ελάχιστο ύψος 17 μέτρων έως ένα ανώτατο 27,40 μέτρων. Οι πυλώνες έχουν διατομή 3,35 μ, βάθος 3,10 μέτρα και απέχουν περίπου 5,50 μ. μεταξύ τους. Το υδραγωγείο εισέρχονταν στην πόλη σε μια περιοχή που ονομάζονταν spem veterem, κοντά στην σημερινή Porta Maggiore. Εκεί το νερό χύνονταν σε τεράστιες δεξαμενές (piscinae limariae) για να καθαριστεί και για να φιλτραριστεί. Από εκεί, με άλλους αγωγούς και ακολουθώντας πολύπλοκες διαδρομές ώστε να εξασφαλιστεί η απαραίτητη κλίση, διοχετεύονταν σε όλη την πόλη.
Σήμερα, στο Πάρκο των υδραγωγείων μπορεί κανείς να θαυμάσει μεγάλα τμήματα του ρωμαϊκού υδραγωγείου, όπου στο σημείο αυτό παρουσιάζουν την καλύτερη διατήρηση τους. Ο χώρος είναι ανοικτός στο κοινό, το οποίο επωφελείται για να κάνει jogging, ποδηλασία, πικνίκ κλπ.
Το πάρκο των Υδραγωγίων βρίσκεται εδώ.
Leave A Comment