Ο τροχός των έκθετων βρεφών

Λέγεται πως ο πάπας Ιννοκέντιος Γ’ βλέποντας σε όνειρο τα πτώματα των ανεπιθύμητων βρεφών που πνίγονταν στον Τίβερη (τακτική όχι τόσο σπάνια) και που πιάνονταν στα δίχτυα των ψαράδων, αποφάσισε να δημιουργήσει στο Νοσοκομείο του Αγίου Πνεύματος (Ospedale di Santo Spirito), ένα από τα πιο παλιά νοσοκομεία στην Ευρώπη, ένα ειδικό τμήμα για την περίθαλψη των έκθετων, δημιουργώντας τον θεσμό του «τροχού».

Ο τροχός των έκθετων (ruota degli esposti) ήταν ένας εντοιχισμένος περιστρεφόμενος κυλινδρικός μηχανισμός, συνήθως ξύλινος, χωρισμένος σε δύο κλειστά μέρη, προστατευμένα από μια κλειστή θυρίδα, ώστε να μην γίνεται δυνατή η αναγνώριση της ταυτότητας του ατόμου που τοποθετούσε το εγκαταλελειμμένο βρέφος. Ουσιαστικά έμοιαζε με περιστρεφόμενο βαρέλι. Με την περιστροφή του τροχού, το μέρος με το βρέφος εισάγονταν στο εσωτερικό, όπου κάποιος, ανοίγοντας την θυρίδα θα μπορούσε να δώσει στο βρέφος τις πρώτες βοήθειες. Δίπλα στον τροχό υπήρχε ένα κουδούνι, για να ειδοποιεί για την παρουσία ενός βρέφους, καθώς επίσης και μια σχισμή στον τοίχο, σαν μια ταχυδρομική θυρίδα, με την επιγραφή “Elemosine per li poveri proietti dell’hospidale” (Ελεημοσύνη για τα φτωχά έκθετα του νοσοκομείου), όπου τοποθετούσαν τις χρηματικές προσφορές. Επίσης, για μια ενδεχόμενη μελλοντική αναγνώριση του βρέφους από εκείνον που το είχε εγκαταλείψει, συχνά μαζί με το μωρό τοποθετούσαν κοσμήματα και άλλα αντικείμενα αναγνώρισης.

Τα μωρά μόλις γίνονταν δεκτά από την ηγούμενη σημαδεύονταν με ένα διπλό σταυρό στο αριστερό πόδι και καταχωρούνταν στα μητρώα σαν filius m. ignotae, (filius matris ignotae/παιδί άγνωστης μητέρας).

Τα έκθετα παιδιά, όταν ενηλικιώνονταν, αν ήταν άντρες άρχιζαν να δουλεύουν, αν ήταν γυναίκες και δεν κατάφερναν να παντρευτούν, παρέμεναν στο εσωτερικό του νοσοκομείου και αφοσιώνονταν στην εργασία και την προσευχή. Προς χάρη των ανύπαντρων αυτών κοριτσιών γίνονταν κάθε χρόνο τρεις λιτανείες, στις οποίες προσέρχονταν σαν θεατές προπαντός ανύπαντροι χωρικοί από τα γύρω χωριά.

Στον τροχό εκθέτονταν κάθε χρόνο γύρω στα 1000 βρέφη, πολλά από τα οποία σίγουρα σώθηκαν από βέβαιο θάνατο.

Ο τροχός των έκθετων του Santo Spirito είναι ίσως ο παλαιότερος στην Ιταλία. Μετά την Ρώμη δημιουργήθηκαν εκατοντάδες άλλοι σε όλη την Ιταλία, καθώς και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η χρήση τους στην Ιταλία καταργήθηκε με νόμο του Μουσολίνι, το 1923.