Santi Luca e Martina

Άθελα του είναι ίσως ο πιο φωτογραφημένος ναός της Ρώμης. Χιλιάδες τουρίστες που ανεβοκατεβαίνουν καθημερινά την via dei Fori Imperiali με κατεύθυνση το Κολοσσαίο ή την piazza Venezia, με την Ρωμαϊκή Αγορά στις πλευρές του δρόμου, φωτογραφίζοντας τα πάντα, χωρίς να το θέλουν θα τον έχουν βάλει σαν φόντο στο βάθος κάποιας φωτογραφίας. Οι περισσότεροι όμως τον προσέχουν χωρίς να τον γνωρίζουν, ο ψηλός τρούλος του δεσπόζει την Ρωμαϊκή Αγορά, σαν να θέλει να υποτάξει με την ανωτερότητά του τις αρχαίες θεότητες που κάποτε λατρεύονταν εκεί.

Santi Luca e Martina

Ο ναός του ευαγγελιστή Λουκά και της Αγίας Μαρτίνας δεσπόζει την Ρωμαϊκή Αγορά.

Στην περιοχή υπήρχε ήδη μια εκκλησία του 7ου αιώνα αφιερωμένη στην ντόπια διακόνισσα Μαρτίνα, η οποία είχε μαρτυρήσει τον 3° αιώνα και το 1256 ο ναός είχε ανακαινιστεί. Πού κολλάει όμως ο ευαγγελιστής Λουκάς; Το όνομά του θα προστεθεί τον 16ο αιώνα, όταν στα πλαίσια της κατασκευής της πλατείας μπροστά από την Σάντα Μαρία Ματζόρε θα κατεδαφιστεί ένας ναός που ήταν αφιερωμένος στον Λουκά. Όμως ο Λουκάς ήταν προστάτης της συντεχνίας των εικαστικών καλλιτεχνών -ειδικά των ζωγράφων- μια συντεχνία πανίσχυρη εκείνη την εποχή και η απώλεια του συντεχνιακού ναού δεν μπορούσε να περάσει στα ψιλά. Έτσι ο πάπας, ύστερα από ισχυρές αντιδράσεις και πιέσεις, θα αναγκαστεί να παραχωρήσει στην Ακαδημία του Αγίου Λουκά (υπάρχει μέχρι σήμερα) την πατρωνία του ναού της Αγίας Μαρτίνας.

Αρχικά ένα σχέδιο για την κατασκευή εκ θεμελίων ενός νέου ναού που θα φιλοξενούσε στο υπόγειό του τους τάφους των επιφανών ζωγράφων έμεινε στα χαρτιά λόγω έλλειψης πόρων. Νέα ώθηση δόθηκε το 1635, όταν σε ανασκαφές κάτω από τον παλιό ναό βρέθηκαν τα λείψανα της Αγίας Μαρτίνας. Η συγκίνηση και ο ενθουσιασμός που προκλήθηκαν από αυτή την ανακάλυψη κίνησαν το ενδιαφέρον του πάπα και προπαντός του Πιέτρο ντα Κορτόνα, επιφανούς μέλους της Ακαδημίας του Αγίου Λουκά. Έτσι, για την κατασκευή του ναού έβαλε όλο του τον εαυτό, μαζί με το ταλέντο του, το πάθος και βέβαια τα χρήματα.
Το αποτέλεσμα ήταν ο ναός που βλέπουμε σήμερα και που θεωρείται το καλύτερό του έργο, ένα αυθεντικό κόσμημα του ρωμαϊκού μπαρόκ που στέκει στην καρδιά της Ρωμαϊκής Αγοράς, δίπλα στο ιστορική αψίδα του Σεπτιμίου Σεβήρου και τον Ομφαλό της Ρώμης. Η εκκλησία των Αγίων Λουκά και Μαρτίνας (Santi Luca e Martina) είναι ένα αριστούργημα αρμονίας, απαλότητας και φωτός που ξεκινά με τις γλυκιές καμπύλες της πρόσοψης και καταλήγει στην τελειότητα του τρούλου.

Santi Luca e Martina

H λάρνακα με τα λείψανα της Αγίας Μαρτίνας στην υπόγεια κρύπτη.

O ναός έχει μια ασυνήθιστη για την Ρώμη σταυροειδή κάτοψη ( ονομάζεται «ελληνικού σταυρού» για να την ξεχωρίζουν από αυτές του «λατινικού σταυρού» όπου το ένα κλίτος είναι πολύ μακρύτερο από το άλλο). Το εσωτερικό είναι αρμονικό και μνημειακό με αφθονία ιωνικών πεσσών και κιόνων αλλά ταυτόχρονα και λιτό, όπου κυριαρχεί η λευκότητα και η απλότητα.
Αξίζει να σημειωθεί πως η υπόγεια κρύπτη, πλούσια σε διακοσμήσεις και πολύχρωμα μάρμαρα, κατασκευάστηκε εξ ολοκλήρου με προσωπικά έξοδα του Πιέτρο ντα Κορτόνα. Εκεί θα δούμε και το ταφικό του μνημείο.