Santa Maria sopra Minerva

Στα αριστερά του πίνακα βρίσκεται και ο τάφος του καρδιναλίου. Στο αριστερό πλευρό του παρεκκλησιού θα παρατηρήσουμε το ταφικό μνημείο του πάπα Ουρβανού Ζ΄ με το άγαλμά του. Αξιόλογες είναι επίσης οι διακοσμήσεις της οροφής.

Το αμέσως επόμενο παρεκκλήσι είναι το παρεκκλήσι Aldobrandini, το οποίο ανεγέρθηκε από τον καρδινάλιο Ορσίνι και μεταβιβάστηκε στην οικογένεια Aldobrandini το 1587.

Παρεκκλήσι Aldobrandini

Την εποχή που ένας καρδινάλιος από την οικογένεια Aldobrandini εκλέχτηκε πάπας και πήρε το όνομα Κλήμης Η’ (αυτός που προέδρευσε στη δίκη και εκτέλεση του Τζορντάνο Μπρούνο και εισήγαγε σκληρά μέτρα κατά των Εβραίων), το παρεκκλήσι ανακατασκευάστηκε από τον Giacomo della Porta και τα έργα ολοκληρώθηκαν από τον Carlo Maderno, δυο τεράστια ονόματα της εποχής. Στο θυσιαστήριο βρίσκεται ο πίνακας της Ευχαριστίας του Federico Fiori (1607), πλαισιωμένος από αγάλματα. Την προσοχή μας θα τραβήξουν τα δυο ταφικά μνημεία στο αριστερό και δεξί πλευρό του παρεκκλησιού, με πρωταγωνιστές τον Silvestro Aldobrandini, πατέρα του πάπα και την Lesa Deti, μητέρα του πάπα. Σχεδιάστηκαν από τον Giacomo della Porta και κατασκευάστηκαν από τον Nicolas Cordier.  Τα δύο αγάλματα παρουσιάζονται ξαπλωμένα, σαν να ξεκουράζονται σε ένα σαλόνι. Ο πατέρας του πάπα στηρίζεται πάνω σε βιβλία, καθώς ήταν γιατρός, μελετητής, ελληνιστής και γραμματέας του Πίου Ε’. Πλαισιώνονται από διάφορα άλλα αγάλματα, άλλων καλλιτεχνών.

Παρεκκλήσι Aldobrandini

Η οροφή έχει σαν θέμα τον Θρίαμβο του Σταυρού και τα Πάθη. (Cherubino Alberti)

Στο αμέσως επόμενο παρεκκλήσι  San Raimondo di Peñafort (Ραμόν ντε Πενιαφόρ) θα δούμε στο κέντρο ένα πίνακα με τον Άγιο Παύλο και  τον Ραμόν ντε Πενιαφόρ. Δίπλα, το ταφικό μνημείο  του καρδινάλιου Juan Diego de Coca. Εϊναι έργο του Andrea Bregno (1465), ο οποίος θεωρείται ο πιο σημαντικός γλύπτης της σχολής της Λομβαρδίας του 15ου αιώνα. Πάνω απο το μνημείο φαίνεται «ο Ιησούς κριτής ανάμεσα σε άγγελους», έργο του Melozzo da Forlì.

Παρεκκλήσι San Raimondo di Peñafort

Συνεχίζοντας, μπορούμε να παρατηρήσουμε διάφορα ταφικά μνημεία στους κίονες που οριοθετούν τα κλίτη.

Φτάνουμε στο ύψος του εγκάρσιου κλίτους και κατευθυνόμαστε προς τα δεξιά. Πρώτα θα συναντήσουμε ένα μικρό παρεκκλήσι με ένα ξύλινο Εσταυρωμένο του 15ου αιώνα και στη συνέχεια το κυριότερο ίσως παρεκκλήσι της βασιλικής.

Παρεκκλήσι Carafa

Εντελοδότης ήταν ο καρδινάλιος Oliviero Carafa και καλλιτέχνης ο Filippino Lippi. Ο Carafa προέρχονταν από σημαντική οικογένεια, από την οποία αργότερα θα προέλθει και ο πάπας Παύλος Δ’. O Φιλiππίnο Λίπι ήλθε ειδικά από τη Φλωρεντία, συστημένος από τον Λαυρέντιο τον Μεγαλοπρεπή. Οι διάφορες σκηνές δείχνουν τη μεγάλη επιρροή που είχαν οι ρωμαϊκές αρχαιότητες στον ζωγράφο από την Τοσκάνη. Στο κεντρικό πλαίσιο απεικονίζεται ο Θωμάς Ακινάτης να παρουσιάζει τον καρδινάλιο Καράφα στην Παναγία. To ανώτερο τμήμα πάνω από το θυσιαστήριο παρουσιάζει την Μετάσταση της Θεοτόκου εν μέσω αγγέλων.

Παρεκκλήσι Carafa

Filippino Lippi, «Παρουσίαση του καρδινάλιου Καράφα στη Παναγία»

Η δεξιά πλευρά του παρεκκλησιού απεικονίζει σκηνές της ζωής του Θωμά Ακινάτη που καταπολεμά την αίρεση.

Στα αριστερά υπάρχει το επιτύμβιο μνημείο του Παύλου Δ’ (άνιψιού του καρδινάλιου Καράφα, έργο των Giacomo και Tommaso Cassignuola (1566). Το μνημείο διατηρεί το μοναδικό οικόσημο του Παύλου Δ’ στη Ρώμη, έχοντας καταστραφεί όλα από τους κατοίκους της Ρώμης μετά το θάνατό του. Αυτό γιατί δεν του συγχώρεσαν ποτέ την σύσταση της Ιεράς Εξέτασης. Στον Παύλο Δ’ οφείλεται επίσης και οι σύσταση των διάφορων γκέτο στις πόλεις της Ιταλίας, με πρώτη τη Ρώμη.

Ένα από τα δύο όργανα

Θα προσπεράσουμε τα δύο διπλανά παρεκκλήσια και θα κατευθυνθούμε προς το κεντρικό θυσιαστήριο. Πριν φτάσουμε, πάνω από το κεφάλι μας θα δούμε το θαυμάσιο εκκλησιαστικό όργανο με ένα δίδυμο στην άλλη πλευρά. Στο κέντρο του ιερού, δεσπόζει το θυσιαστήριο με τον τάφο της Αγίας Αικατερίνης της Σιένα, προστάτιδας του Τάγματος αλλά και της Ιταλίας. Λείπει το κεφάλι και ένα δάκτυλο, τα οποία βρίσκονται στη γενέτειρά της.

Το θυσιαστήριο με τον τάφο της Αγίας Αικατερίνης της Σιένα. Αριστερά και δεξιά διακρίνονται τα ταφικά μνημεία του Λέοντα Ι’ και του Κλήμη Ζ΄

Πίσω από το θυσιαστήριο, στη κόγχη με το ημικυκλικό σχήμα, βρίσκονταν η εκκλησιαστική χορωδία. Στις δύο πλευρές θα διακρίνουμε δύο αγάλματα: Είναι τα επιτύμβια μνημεία του Λέοντα Ι’ και του Κλήμη Ζ΄, και τα δύο έργα των Baccio Bandinelli, Raffaello da Montelupo και Nanni di Baccio Bigio. Στο βάθος εντυπωσιάζουν οι ρόδακες και τα διπλά παράθυρα με τα υαλουργήματα.

Διπλά γοτθικά παράθυρα με υαλουργήματα

Φεύγοντας από το θυσιαστήριο θα σταθούμε στα αριστερά, στο άγαλμα του Ιησού Σωτήρα, έργο του Μιχαήλ Άγγελου και ολοκληρωμένο από μαθητές του.Το μπρούτζινο πέπλο που καλύπτει τα γεννητικά όργανα τοποθετήθηκε κατά την Αντιμεταρρύθμιση. Πιο πέρα, ο τάφος του Φρα Αντζέλικο.

Συνεχίζοντας, θα περάσουμε μπροστά από την μικρή ανατολική είσοδο, διακοσμημένη με επιτύμβια μνημεία. Θα επανέλθουμε αργότερα. Θα περάσουμε μπροστά επό το επόμενο παρεκκλήσι και θα φτάσουμε σε ένα μικρό διάδρομο που οδηγεί στην sacrestia, ένα είδος διακονικού. Από τα κάγγελα θα θαυμάσουμε τη διακόσμηση του χώρου και τη δεξιοτεχνία της ξυλογλυπτικής του 17^ου αιώνα.

Η υπέροχη Sacrestia (διακονικό)

Θα προσπεράσουμε το παρεκκλήσι Frangipane. Το αμέσως επόμενο παρεκκλήσι είναι αυτό του Αγίου Δομίνικου, με το ταφικό μνημείο του πάπα Βενεδίκτου ΙΓ’ στα δεξιά.

Παρεκκλήσι Frangipane: «Παναγία με το Χριστό», Benozzo Gozzoli (1449). Στα αριστερά ο τάφος του Giovanni Arberini σε τροποποιημένη σαρκοφάγο του 5ου αι. π.Χ. που αναπαριστά τον Ηρακλή και το λιοντάρι της Νεμέας.

Παρεκκλήσι του Αγίου Δομίνικου, σε πρώτο πλάνο το ταφικό μνημείο του πάπα Βενεδίκτου ΙΓ’

Θα περάσουμε το εγκάρσιο κλίτος και θα κατευθυνθούμε στα παρεκκλήσια της αριστερής πλευράς. Είναι όλα άξια προσοχής αλλά θα κατευθυνθούμε στο τρίτο (μετρώντας από την είσοδο). Πρόκειται για το παρεκκλήσι Grazioli. Η μικρη εικόνα πάνω από το θυσιαστήριο που απεικονίζει τον Ιησού Χριστό ειναι μάλλον έργο του Perugino ή της σχολής του.

Το επόμενο παρεκκλήσι Νaro, (δεύτερο από την είσοδο), είναι διακοσμημένο με τοιχογραφίες του Francesco Nappi. Του ίδιου είναι επίσης ο πίνακας του θυσιαστηρίου. Στα αριστερά θα δούμε το ταφικό μνημείο του καρδινάλιου Gregorio Nari που αποδίδεται στον Μπερνίνι.

Παρεκκλήσι Νaro

Ταφικό μνημείο του καρδινάλιου Gregorio Nari (Μπερνίνι)

Μπερνίνι

Στη βασιλική είναι παρών και ο Μπερνίνι, είτε άμεσα, είτε έμμεσα με σχέδια και έργα των μαθητών της σχολής του. Πρόκειται για ταφικά μνημεία, προϊόντα  ιδιωτικών παραγγελιών που δεν μπορούν βέβαια να συγκριθούν με άλλα μεγαλουργήματά του. Ωστοσο το ειδικό βάρος του ονόματος μας αναγκάζει να τα κατονομάσουμε.

Ήδη αναφεραμε το ταφικό μνημείο του καρδινάλιου Gregorio Nari στο παρεκκλήσι Νaro. Συνεχίζοντας στην αριστερή πλευρά, στα αριστερά και έξω από το παρεκκλήσι Giustiniani, θα δούμε κολλημενο στον τοίχο το ταφικό μνημείο του Giovanni Vigevano. Συνεχίζοντας, στον πέμπτο πυλώνα του αριστερού κλίτους, θα συνατύσουμε το κενοτάφιο της οσίας Maria Raggi. Είναι ένα από τα πρώτα δείγματα συνδυασμού μαρμάρων από τον Μπερνίνι. Τέλος, θα επιστρέψουμε στο διάδρομο (vestibolo) της ανατολικής εισόδου, δίπλα στο ιερό. Εκεί υπάρχουν διάφορα ταφικά μνημεία. Στα δεξιά θα δούμε το μνημείο του καρδινάλιου Domenico Pimentel, σχεδιασμένο από τον Μπερνίνι και φιλοτεχνημένο από ομάδα μαθητών του. Από ομάδα μαθητών του Μπερνίνι φιλοτεχνήθηκε και το σύμπλεγμα του μνημείου του καρδινάλιου Bonelli, πάνω από την μικρή είσοδο, σε σχέδιο του Carlo Rainaldi. Στον διάδρομο υπάρχουν και άλλα μνημεία του 15^ου αιώνα, από τεχνίτες της σχολής του Andrea Bregno.

Ταφικό μνημείο καρδινάλιου Domenico Pimentel (Bernini και συνεργάτες)

Ταφικό μνημείο καρδινάλιου Carlo Bonelli (Carlo Rainaldi και σχολή Bernini)

Πριν φύγουμε, να ρίξουμε μια ματιά στον σκαλιστό άμβωνα του 16^ου αιώνα, αληθινό στολίδι.

Η βασιλική της Σάντα Μαρία σόπρα Μινέρβα είναι το κλασικό παράδειγμα ναού που περνάει σχεδόν απαρατήρητο στον τουρίστα που κατευθύνεται βιαστικά σε άλλα πιο γνωστά και τουριστικά αξιοθέατα της Ρώμης. Μεγάλο λάθος, είναι ακριβώς  αυτές οι άγνωστες «κοσμηματοθήκες τέχνης» που προκαλούν έκπληξη και συναρπάζουν με τον κρυμμένο πλούτο τους, πραγματικά εναλλακτικοί και σημαντικοί προορισμοί μακρυά από το πλήθος. Μπαίνοντας στο εσωτερικό της και κάνοντας μια περιήγηση αντιλαμβάνεται κανείς πόσο σημαντική ήταν κάποτε αυτή η βασιλική και κατ’ επέκταση το Τάγμα των Δομινικανών στους οποίους ανήκε και ανήκει ακόμα. 
Η βασιλική της Σάντα Μαρία σόπρα Μινέρβα βρίσκεται εδώ.