Ανεβαίνοντας στο Τζανίκολο από την πλευρά του Βατικανού, ακριβώς δίπλα στο νοσοκομείο παίδων «Bambin Gesù», θα δούμε μια σκάλα που οδηγεί σε μια εκκλησία. Φαίνεται κάπως ανώνυμη και καθώς ο σκοπός μας είναι να φτάσουμε στην κορυφή του Τζανίκολο, ίσως κρίνουμε πως δεν αξίζει τον κόπο να χάσουμε πολύτιμο χρόνο. Αντίθετα, αξίζει μια στάση, η εκκλησία του Αγίου Ονουφρίου κρύβει κάποιους θησαυρούς.

Αν τύχουμε από Κυριακή, εν ώρα λειτουργίας, θα νιώσουμε επίσης και κάποια έκπληξη γιατί θα την ακούσουμε…στα αμερικάνικα! Αυτό γιατί ο ναός και το διπλανό μοναστήρι φιλοξενούν από κάποιες δεκαετίες τους Franciscan Friars of the Atonement, μια συνέλευση φραγκισκανών που ιδρύθηκε στη Νέα Υόρκη τον 19° αιώνα. Παράλληλα, ο ναός και το μοναστήρι ανήκουν και στο Τάγμα του Παναγίου Τάφου της Ιερουσαλήμ. Όλος ο χώρος ανήκει στο Βατικανό και το εσωτερικό του υπόκειται σε εξωεδαφικό καθεστώς.

Όλα ξεκίνησαν με την οικοδόμηση ενός ερημητηρίου το 1419, αρχικά αφιερωμένο στον Άγιο Ιερώνυμο, που λίγα χρόνια αργότερα εξελίχθηκε σε ναό. Το διπλανό μοναστήρι με τον εσωτερικό κήπο είναι και αυτό του 15ου αιώνα.

Η τοποθεσία, σχεδόν στη κορυφή του λόγου, είναι πολύ σαγηνευτική και πανοραμική. Έγινε ευρέως γνωστή γιατί εδώ κατέφυγε την τελευταία περίοδο της ζωής του μέχρι τον θάνατο, ο γνωστός ποιητής Τορκουάτο Τάσσο, δημιουργός του έπους «Απελευθερωμένη Ιερουσαλήμ». Είχε φτάσει από την Νάπολη μετά από υπόσχεση του Κλήμη Η’ για να στεφτεί ως ποιητής, όπως αιώνες πριν είχε στεφτεί ο Πετράρχης. Η αναγνώριση όμως δεν πραγματοποιήθηκε καθώς ο ποιητής πέθανε πριν, στις 25 Απριλίου 1595. Για αυτό τον λόγο, ο Άγιος Ονούφριος έγινε συχνή στάση καλλιτεχνών και συγγραφέων που επισκέπτονταν τη Ρώμη, για αποτίμηση φόρου τιμής στον ποιητή.  Ανάμεσά τους και ο Γκαίτε.

Στο μοναστήρι και στο ναό εργάστηκαν οι Domenichino, Pinturicchio, Baldassarre Peruzzi, Antoniazzo Romano και ο Cavalier d’Arpino, για να σταθούμε στους γνωστότερους.

Ας το επισκεφτούμε.

Η κύρια είσοδος που οδηγεί στην εκκλησία. Δεξιά το μοναστήρι.

Τοιχογραφίες με τον βίο του Αγ. Ιερώνυμου (Domenichino, 1603)

Είσοδος προς το μοναστήρι. Πάνω από τη λατινική αναθηματική επιγραφή το έμβλημα του Τάγματος του Παναγίου Τάφου.

Το κάπως μακάβριο πέρασμα προς το εσωτερικό κήπο του μοναστηριού.

Μια πλευρά του εσωτερικού τετράπλευρου περιστυλίου του μοναστηριού που περικλείει τον κήπο. Οι τοιχογραφίες είναι του Cavalier d’Arpino (1600)

O πανέρμορφος κήπος. Τα κελιά βρίσκονται στον πρώτο όροφο.

 

Θα επιστρέψουμε προς ττην είσοδο και θα κατευθυνθούμε προς την είσοδο του ναού.

 

Ταφόπλακα δίπλα στην είσοδο του ναού (1450). Ανήκε στον ιδρυτή του ερημητηρίου. Ο καλλιτέχνης επηρεάστηκε από τον Ντονατέλλο.

Μπαίνοντας στο ναό. Θα τραβήξει αμέσως τη προσοχή μας η υπέροχη διακόσμηση της κόγχης

Το ανώτερο τμήμα τη κόγχης, έργο του Pinturicchio, αφιερωμένο στη Παναγία (16oς αι.)

Το κατώτερο τμήμα τη κόγχης, έργο του Baldassare Peruzzi, με σκηνές από τη ζωή της Παναγίας. Στο κέντρο γονατιστός ο άγνωστος παραγγελιοδότης.

Άγαλμα του ποιητή Τορκουάτο Τάσσο, δημιουργού του έπους «Απελευθερωμένη Ιερουσαλήμ».Για κάποιο διάστημα έζησε και πέθανε σε αυτό το μοναστήρι.

Παρεκκλήσι με Εσταυρωμένο. Το ταφικό πορτρέτο στα δεξιά είναι έργο του Domenichino.

«Ευαγγελισμός της Θεοτόκου» του Antoniazzo Romano. Θεωρείται ένα από τα πιο πετυχημένα έργα του (15ος αι).

Το παρεκκλήσι αφιερωμένο στον Άγιο Ονούφριο, με τον «Ευαγγελισμό της Θεοτόκου».

Η Άνοδος του Αγ. Ονουφρίου (Salita di S. Onofrio). Ανοίχτηκε το 1446 για τη πρόσβαση στο μοναστήρι και λιθοστρώθηκε το 1600.

 

* * *