Βίλλα Φαρνεζίνα και οι τοιχογραφίες του Ραφαήλ

Η Villa Farnesina είναι μια αναγεννησιακή έπαυλη, στολίδι της δεξιάς όχθης του Τίβερη. Κατασκευάστηκε στις αρχές του 16ου αιώνα για την οικογένεια ενός από τους πιο πλούσιους τραπεζίτες της εποχής, τον Agostino Chigi από τη Σιένα. Ο Κίτζι ήταν διάσημος για τη μεταχείριση που επιφύλασσε στους πελάτες του, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγονταν ο πάπας, διάφοροι καρδινάλιοι και πρίγκιπες, όπως επίσης διάφοροι διανοούμενοι και πανέμορφες γυναίκες. Έδινε γιορτές και δείπνα σε ένα περίπτερο δίπλα στο ποτάμι και οι υπηρέτες, σε μια εκκεντρική επίδειξη πλούτου, καθάριζαν τα τραπέζια πετώντας τα ασημένια μαχαιροπίρουνα στον Τίβερη (στη συνεχεία τα ψάρευαν βέβαια, από τα δίχτυα που είχαν στηθεί πριν).
Με τον θάνατο του Κίτζι η έπαυλη θα πουληθεί στους δούκες Φαρνέζε, από τους οποίους θα πάρει και το όνομα που διατηρεί μέχρι τώρα. Σήμερα ανήκει στο κράτος και φιλοξενεί την Ιταλική Ακαδημία.

To κεντρικό κτίριο αποτελείται από δύο ορόφους με προβαλλόμενες πτέρυγες στη βόρεια πρόσοψη. Ο κήπος ήταν πολύ μεγαλύτερος απ΄ότι είναι σήμερα και εκεί ο πλούσιος οικοδεσπότης ψυχαγωγούσε τους καλεσμένους του με γιορτές και θεατρικές παραστάσεις. Συνδετικός κρίκος μεταξύ κήπου και έπαυλης ήταν η λεγόμενη Loggia στο ισόγειο του μεγάρου, με πέντε τόξα στη πρόσοψη που έβλεπε στον κήπο. Αργότερα κλείστηκε με τζαμαρία. Και εδώ δίνονταν δεξιώσεις και παραστάσεις.

Η Αίθουσα της Γαλάτειας
Η Στοά του Έρωτα και της Ψυχής
Η Αίθουσα της Ζωφόρου

Στον πρώτο όροφο:

Η Αίθουσα της Προοπτικής
Η Αίθουσα των Γάμων του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης

Αίθουσα της Γαλάτειας

Αίθουσα της Γαλάτειας

Η Αίθουσα της Γαλάτειας (Loggia di Galatea) βρίσκεται στο ισόγειο της Βίλλα Φαρνεζίνα και είναι διακοσμημένη με τοιχογραφίες που απεικονίζουν μυθολογικά πρόσωπα και αστρολογικές σκηνές.
Αρχικά η αίθουσα ήταν ανοιχτή και έβλεπε μπρος τον κήπο. Τα παράθυρα τοποθετήθηκαν αργότερα.

Η οροφή διακοσμήθηκε από τον Baldassarre Peruzzi με μυθολογικές σκηνές που συμβολίζουν τους αστερισμούς. Η μελετητές επιβεβαίωσαν πως οι αστερισμοί συνθέτουν το ωροσκόπιο του Κίτζι και πως αντιπροσωπεύουν τα άστρα που φώτιζαν τον ουρανό της Σίενα την ημέρα της γέννησης του τραπεζίτη.

Το κυριότερο στοιχείο της αίθουσας είναι «ο Θρίαμβος της Γαλάτειας», μια από τις σημαντικότερες τοιχογραφίες του Ραφαήλ. Η νύμφη απεικονίζεται πάνω σε κοχύλι που το έλκουν δελφίνια, περιστοιχισμένη από Νηρηίδες, Τρίτωνες και Έρωτες. Η τέλεια αρμονία των χρωμάτων και η ισορροπία που προκύπτει, δίνουν την αίσθηση πως η Γαλάτεια πραγματικά αιωρείται.

Ραφαήλ, «Θρίαμβος της Γαλάτειας»

Δίπλα στη Γαλάτεια ο Σεμπαστιάνο ντελ Πιόμπο θα ζωγραφίσει τη μεγάλη τοιχογραφία του Πολύφημου να κοιτά λυπημένος τη θάλασσα, αναφερόμενος στο μύθο του Φιλόστρατου για τον έρωτα του Κύκλωπα με την Γαλάτεια. Δυστυχώς αργότερα προστέθηκε στον γυμνό Πολύφημο ένα κακόγουστο γαλάζιο ένδυμα, μετά τις διαμαρτυρίες μιας καλεσμένης του Κίτζι.

Σεμπαστιάνο ντελ Πιόμπο: «Πολύφημος»

Ανάμεσα στις μυθολογικές μορφές θα δούμε και ένα φεγγίτη με το ασπρόμαυρο κεφάλι ενός νέου. Η παράδοση λέει πως φιλοτεχνήθηκε από τον ίδιο τον Μιχαήλ Άγγελο, όταν ωθούμενος από περιέργεια πήγε να δει τις εργασίες του Ραφαήλ. Όταν ο Ραφαήλ γυρνώντας ανακάλυψε την τοιχογραφία προτίμησε να την αφήσει, καθώς ήταν ένα έργο του Μιχαήλ Άγγελου.
Στην πραγματικότητα είναι και αυτό έργο του Baldassarre Peruzzi.

Στοά του Έρωτα και της Ψυχής

Η Στοά του Έρωτα και της Ψυχής (Loggia di Amore e Psiche) είναι ένα τεράστιο, αρμονικό και φωτεινό περιβάλλον φημισμένο για τις υπέροχες τοιχογραφίες του. Η σύλληψη του συνόλου και η σχεδίαση είναι του Ραφαήλ, αλλά η εκτέλεση των τοιχογραφιών οφείλεται στους μαθητές του Giulio Romano, Gianfrancesco Penni και Giovanni da Udine (ο τελευταίος είναι ειδικά ο δημιουργός από τις γιρλάντες με τα φυτά και τα φρούτα). Λέγεται πως η μόνη μορφή που έγινε από το χέρι του Ραφαήλ είναι μία από τις τρεις Χάριτες.

Στοά του Έρωτα και της Ψυχής

Ο Ραφαήλ επέλεξε ως θεματολογία του έργου του το μύθο του Έρωτα και της Ψυχής, εμπνευσμένος από το έργο του Απουλήιου «Ο Χρυσός Γάιδαρος», σύμφωνα με τον οποίο η όμορφη Ψυχή ερωτεύεται το θεό Έρωτα, καταδιώκεται από τη θεά Αφροδίτη και τελικά το ζευγάρι τελεί το γάμο του στον Όλυμπο. Η ιστορία εικονογραφείται σε δέκα επεισόδια. Οι περιπέτειες της Ψυχής αναφέρονται στην παρόμοια περιπετειώδη κοινωνική άνοδο της Francesca Ordeaschi, ερωμένη του Κίτζι, που από εταίρα έφτασε να γίνει γυναίκα του.

O θόλος της Στοάς

Οι τοιχογραφίες χωρίζονται από φυτικές γιρλάντες, οι οποίες αυξάνουν την αίσθηση της συνέχειας με τον διπλανό κήπο. Στις γιρλάντες μπορούν να αναγνωριστούν 200 βοτανικά είδη, μεταξύ των οποίων και φυτά που προέρχονται από την Αμερική, η οποία είχε ανακαλυφθεί μόλις λίγα χρόνια πριν.

Αίθουσα της Ζωφόρου

Αίθουσα της Ζωφόρου. Διακρίνεται η ζωφόρος με σκούρο φόντο.

Η επόμενη αίθουσα είναι η Η Αίθουσα της Ζωφόρου. Χρησίμευε μάλλον σαν αίθουσα αναμονής των επισκεπτών και χαρακτηρίζεται από μια ζωφόρο του Baldassarre Peruzzi με μονόχρωμες σκηνές με τους Άθλους του Ηρακλή και τη Μεταμόρφωση του Οβίδιου. Το στυλ μοιάζει πολύ με το αρχικό που ανέπτυξε ο καλλιτέχνης στη Σιένα.

Ολοκληρώσαμε την επίσκεψη στο ισόγειο και μια πολυτελής σκάλα θα μας οδηγήσει στον πρώτο όροφο του κτιρίου.

Αίθουσα της Προοπτικής

Η μεγάλη αίθουσα του πρώτου ορόφου, όπου στις 28 Αυγούστου 1519 ο Αγκοστίνο Κίτζι έδωσε τη γαμήλια δεξίωση, είναι ένα από τα πρώτα δείγματα προοπτικής στη ζωγραφική. Η αίθουσα παίρνει το όνομά της από τις τοιχογραφίες του Baldassarre Peruzzi που το 1519 ζωγράφησε τους τοίχους με προοπτικά τοπία της Ρώμης και της υπαίθρου, που διακρίνονται ανάμεσα από ψεύτικες κολώνες.Σε ένα σημείο διακρίνουμε και την διπλανή Porta Settimiana με το σπίτι της ερωμένης του Ραφαήλ, Fornarina.

Αίθουσα της Προοπτικής

Πάνω από το μεγάλο τζάκι διακρίνουμε το εργαστηρι του Ήφαιστου. Μια εξαίσια ζωφόρος με μυθολογικές σκηνές, πάντα του Peruzzi, διατρέχει όλη την αίθουσα.

Αίθουσα των Γάμων του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης

Το δωμάτιο ήταν το υπνοδωμάτιο του Κίτζι. Ονομάζεται έτσι λόγω της κύριας τοιχογραφίας που πιάνει ολόκληρο τον τείχο μιας πλευράς.Το έργο ανατέθηκε στον ζωγράφο από τη Σιένα Giovanni Antonio Bazzi, γνωστό σαν «Sodoma», μάλλον λόγω της φήμης που είχε σαν ομοφυλόφιλος.
Εργάστηκε πάνω σε ένα σχέδιο του Ραφαήλ. Στη κεντρική σκηνή απεικονίζεται ο Μέγας Αλέξανδρος τη στιγμή που προσφέρει το βασιλικό στέμμα στη Ρωξάνη. Η σκηνή προσπαθεί να αναπαραστήσει πιστά βάσει εγγράφων ένα αρχαίο έργο του Έλληνα ζωγράφου Αετίωνα. Η δεύτερη τοιχογραφία, «η οικογένεια του Δαρείου μπροστά στον Αλέξανδρο», δεν θεωρείται στο ίδιο επίπεδο της πρώτης.

Αίθουσα των Γάμων του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης

Εδώ τελειώνει η επίσκεψή μας στη Βίλλα Φαρνεζίνα. Αξίζει να την επισκεφθεί κανείς; Σίγουρα σε μια πρώτη επίσκεψη στη Ρώμη υπάρχουν πιο σημαντικά αξιοθέατα να δούμε αλλά μπορούμε να την συμπεριλάβουμε σε μια επίσκεψη στο Τραστέβερε. Βρίσκεται πάνω στην via della Lungara, τον μακρύ και ευθύ δρόμο που οδηγεί από το Τραστέβερε στον Άγιο Πέτρο, τον δρόμο που ακολουθούσαν οι προσκυνητές όταν έφταναν στη Ρώμη και αποβιβάζονταν στις αποβάθρες του Τραστέβερε. Θεωρείται ένα σημαντικό δείγμα αναγεννησιακής έπαυλης και τα ονόματα που εργάστηκαν εδώ είναι διάσημα. Η επίσκεψη δεν κλέβει πολύ χρόνο.

Η villa Farnesina βρίσκεται εδώ. Είναι ανοιχτή από Δευτέρα μέχρι Σάββατο και κάθε δεύτερη Κυριακή του μήνα. Είσοδος: 6€ (2017)