Περιήγηση στον ‘Αγιο Πέτρο (Β’ μέρος – υπόλοιποι καλλιτέχνες)

Συνέχεια από το πρώτο μέρος:  (Περιήγηση στον Άγιο Πέτρο (Α’ μέρος – Μπερνίνι)

Στην προηγούμενη ανάρτηση είδαμε τα έργα του Μπερνίνι στην βασιλική του Αγίου Πέτρου. Εδώ θα πραγματοποιήσουμε ένα φωτογραφικό περίπατο στο εσωτερικό της βασιλικής και θα σταθούμε στα κυριότερα έργα (κυρίως ταφικά μνημεία). Όπως προαναφέρθηκε, για ορισμένα από τα έργα που παρουσιάζονται έχει χρησιμοποιηθεί τηλεφακός και άλλα δεν παρουσιάζονται καθόλου, καθώς η πρόσβαση μπροστά από αυτά επιτρέπεται μόνο σε κληρικούς ή σε προσκυνητές και σε πιστούς που επιθυμούν να παρευρεθούν στις ακολουθίες που λαμβάνουν χώρα στα διάφορα παρεκκλήσια (ειδικά τις πρωινές ώρες). Τέλος δεν παρουσιάζονται τα έργα που φιλοξενούνται στο μουσείο στο εσωτερικό της βασιλικής και τα ταφικά μνημεία που βρίσκονται στις παπικές κρύπτες (grotte), όπου απαγορεύεται η φωτογράφιση.

Πρόκειται για την παλαιότερη θύρα της βασιλικής. Ανήκε στην παλαιότερη βασιλική και κατασκευάστηκε τον 15° αιώνα από τον φλωρεντινό γλύπτη Φιλάρετο. Τα δύο θυρόφυλλα είναι μπρούτζινα και διακοσμημένα με ανάγλυφες σκηνές. Διασώθηκε και τοποθετήθηκε στην νέα βασιλική το 1619. Δεξιά: Λεπτομέρεια με τον πάπα Ευγένιο Δ’ να λαμβάνει τα κλειδιά του Παραδείσου από τον Απ. Πέτρο.

Το ταφικό μνημείο του Ιννοκέντιου Η'(1432-1492) είναι το μοναδικό που αναπαριστά έναν πάπα καθιστό αλλά και ξαπλωμένο. Δημιουργός του είναι ο Antonio del Pollaiolo. O Ιννοκέντιος Η’ έμεινε γνωστός για την βούλα με την οποία εξουσιοδοτούσε την Ιερά Εξέταση να ενεργήσει στο έδαφος της Γερμανίας, εναντίον αυτών που ήταν ύποπτοι  για εξάσκηση μαγείας και που υπηρετούσαν τον Διάβολο. Ήταν η αιτία της σύστασης πολυάριθμων δικαστηρίων της Ιεράς Εξέτασης στις χώρες της χριστιανικής Ευρώπης. Έμεινε γνωστός επίσης και για τις στενές σχέσεις του με τον Σουλτάνο.

Πρόκειται για ένα μπαρόκ δημιούργημα του Ferdinando Fuga. Στα πλευρά του στέκουν η Δικαιοσύνη και η Μεγαλοψυχία. Ο Ιννοκέντος ΙΒ΄(1615-1700) έμεινε γνωστός γιατί πολέμησε τον νεποτισμό στο εσωτερικό της Εκκλησίας και απαγόρευσε το αξίωμα στην κούρια του Καρδινάλιου-Ανιψιού, συχνή τακτική της εποχής. Ήταν ο τελευταίος πάπας που διατήρησε μακρυά μαλλιά και μούσι.

Οι δύο πηγές με το αγίασμα που τις κρατούν μικροί Πόθοι από μάρμαρο (1725). Με μια πρώτη ματιά οι Πόθοι φαίνονται μικροί αλλά έχουν ύψος 2 μέτρα. Οι διαστάσεις τους ξαφνιάζουν, όπως και οποιεσδήποτε άλλες διαστάσεις στη βασιλική.

Ο Γρηγόριος ΙΓ΄ (1502-1585) θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους πάπες της σύγχρονης ιστορίας, προπαντός γιατί εξασφάλισε την εξάπλωση της Αντιμεταρρύθμισης σε όλη την Ευρώπη αλλά και γιατί σε αυτόν οφείλεται το σημερινό ημερολόγιο, από τον οποίο πήρε και το όνομά του. Το μνημείο του Camillo Rusconi είναι στυλ μπαρόκ. Το ανάγλυφο αναπαριστά την εισαγωγή του Γρηγοριανού ημερολογίου.

Πιθανότατα κατασκευάστηκε από τον Arnolfo di Cambio τον 13ο αιώνα ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως πρόκειται για αρχαίο άγαλμα στο οποίο προστέθηκε το κεφάλι του Απόστολου Πέτρου. Η παράδοση επιβάλλει στους πιστούς να τρίβουν το χέρι τους στα πόδια του (ειδικά στο δεξί), σαν πράξη αφοσίωσης στον Απ. Πέτρο, ο οποίος θεωρείται ο πρώτος πάπας. Σήμερα, ύστερα από 800 χρόνια περάσματος προσκηνητών, το δεξί πόδι παρουσιάζει εμφανή σημάδια φθοράς. Την ημέρα της γιορτής των πολιούχων της Ρώμης (Πέτρου και Παύλου) το άγαλμα ντύνεται με παπικά άμφια.

Ο πραγματικά άκομψος τάφος του Πίου Ζ’ (1742-1823) ανατέθηκε σε ένα μια προτεστάντη Δανό καλλιτέχνη και το γεγονός προκάλεσε μεγάλο σάλο εκείνη την εποχή. Το έργο δεν βγήκε καλό και ο καλλιτέχνης λάθεψε τις διαστάσεις τόσο πολύ, ώστε χρειάστηκαν να γίνουν αλλαγές που τελικά χειροτέρεψαν περισσότερο το τελικό αποτέλεσμα. Ο γλύπτης Thorvaldsen δικαιολογήθηκε λέγοντας πως στο εσωτερικό του κολοσσιαίου Αγίου Πέτρου είναι εύκολο να παραπλανηθεί κανείς από τις προοπτικές.

Η Πολωνή πριγκίπισσα Μαρία Κλημεντίνη Σομπιέσκι μια από τις πλουσιότερες κληρονόμους της Ευρώπης, θα πεθάνει στη Ρώμη το 1735 σε ηλικία 32 ετών. Ο πάπας Βενεδίκτος 14^ος θα αναθέσει το ταφικό μνημείο στον γλύπτη Pietro Bracci (τον δημιουργό των γλυπτών της Fontana di Trevi).

Δύο μπαρόκ γλυπτά του Pietro Bracci, του γλύπτη των αγαλμάτων της Fontana di Trevi.

Δημιουργός του μνημείου του Κλήμη ΙΓ΄(1693-1769) είναι ο κορυφαίος γλύπτης Αντόνιο Κανόβα. Είναι μια από τις πρώτες και ομορφότερες δημιουργίες του. Οι λέοντες συμβολίζουν την δύναμη και φυλάσσουν την πρόσβαση στον τάφο, ενώ από πάνω τους στέκεται αριστερά η Πίστη με τον σταυρό και δεξιά ένας φτερωτός Γκένιους του Θανάτου. Σε ένα τρίτο επίπεδο στέκεται γονατιστός ο πάπας.

Η κολυμβήθρα είναι από κόκκινο πορφυρίτη, αρχικά κάλυμμα (καπάκι)  μιας σαρκοφάγου, που πιστεύεται ότι βρίσκονταν στο Μαυσωλείο του Αδριανού (Castel Sant’Angelo), ίσως της ίδιας της σαρκοφάγου του Αδριανού. Τα χάλκινα επιπρόσθετα είναι του τέλους του δέκατου έβδομου αιώνα. Το παρεκκλήσι σχεδιάστηκε από τον Carlo Fontana και διακοσμήθηκε με ψηφιδωτά του Baciccio.

Μέχρι σήμερα βρίσκονται ενταφιασμένοι στον Άγιο Πέτρο 141 πάπες, άλλοι στο εσωτερικό της βασιλικής και άλλοι από κάτω, στις παπικές κρύπτες (Grotte). H είσοδος για τις τελευταίες βρίσκεται στο εσωτερικό της βασιλικής, στη βάση ενός από τους πυλώνες του θόλου. Αξίζει μια επίσκεψη. Θεωρείται ιερός χώρος και απαγορεύεται η φωτογράφιση.

Το μαρμάρινο κιγκλίδωμα που οδηγεί στην κρύπτη και στον τάφο του Πέτρου σχεδιάστηκε από τον Carlo Maderno, τον δημιουργό της πρόσοψης και του επιμήκους κλίτους της βασιλικής. Κατά μήκος του κιγκλιδώματος υπάρχουν 95 καντήλια που δεν σβήνουν ποτέ. Στις άκρες υπάρχουν δύο αλαβάστρινες κολώνες, οι οποίες λέγεται πως προέρχονται από το παλάτι του Νέρωνα.

Στο μνημείο ο πάπας στέκεται γονατιστός ενώ από πίσω του βρίσκεται ο Χριστός με τους απόστολους Πέτρο και Παύλο. Ο Πίος Η’ πέθανε το 1830 ύστερα από ένα σύντομο ποντιφικάτο συντομότερο των 2 χρόνων. Λέγεται πως πέθανε δηλητηριασμένος. Είναι ο πρώτος πάπας που το σώμα του υποβλήθηκε σε νεκροψία.

Πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα ταφικά μνημεία, ίσως το πιο όμορφο, αλλά απαγορεύεται η πρόσβαση στο χώρο που βρίσκεται. Κατασκευάστηκε το 1574 από τον Guglielmo Della Porta, γλύπτη από την Λομβαρδία και σύγχρονο του Μιχαήλ Αγγέλου. Οι δύο γυναικείες μορφές μια νεαρή και μια ηλικιωμένη, συμβολίζουν τη Δικαιοσύνη και τη Σοφία. Λέγεται πως η αδελφή του πάπα πόζαρε για το άγαλμα της νεαρής Δικαιοσύνης, ενώ για την Σοφία πόζαρε η μητέρα του.

Το αισθησιακό άγαλμα της νεαρής αρχικά ήταν εντελώς γυμνό και προκάλεσε αρκετές αμηχανίες…εξαιτίας των βλεμμάτων των κληρικών που έπεφταν συνεχώς επάνω του. Το 1595 ο Κλήμης Η’ διέταξε να καλυφθούν τα γυμνά μέρη με μεταλλικά πέπλα ίδιου χρώματος, γεγονός που τον επόμενο αιώνα θα εξάψει την περιέργεια, καθώς τα μεταλλικά καλύμματα ήταν κινητά και πολλοί μπορούσαν να θαυμάσουν τι κρύβονταν από κάτω!

Αργότερα τα μνημείο θα δεχτεί κάποιες τροποποιήσεις από τον Μπερνίνι.

Δεν αναφερθήκαμε καθόλου σε πίνακες. Μοιάζει παράξενο μια τόσο σπουδαία βασιλική να μην έχει να επιδείξει αριστουργήματα τέτοιου είδους. Αλλά υπάρχει μια εξήγηση: Λόγω της υγρασίας, τοιχογραφίες και ελαιογραφίες απομακρύνθηκαν από την βασιλική τον 18° αιώνα και αντικαταστάθηκαν από αντίγραφα από μωσαϊκό. Τα αυθεντικά σήμερα βρίσκονται στη Πινακοθήκη των Μουσείων του Βατικανού ή σε άλλες εκκλησίες.

Για παράδειγμα, στο δεύτερο παρεκκλήσι στα δεξιά, βρίσκεται ο παραπάνω πίνακας ο οποίος είναι αντίγραφο από μωσαϊκό του «Μαρτυρίου του Αγίου Σεβαστιανού» του Domenichino (29). Ο αυθεντικός πίνακας σήμερα βρίσκεται στην Santa Maria degli Angeli.

Αφήσαμε για τελευταίο το σπουδαιότερo έκθεμα της βασιλικής, την Pietà.

Είναι το πρώτο αριστούργημα ενός τότε 24χρονου Μιχαήλ Άγγελου (1499) και θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα έργα τέχνης που παράχθηκαν ποτέ στη Δύση. Είναι επίσης το μόνο έργο που φέρει την υπογραφή του Μιχαήλ Άγγελου. Βρίσκεται από το 1749 στο πρώτο δεξί παρεκκλήσι της βασιλικής. Οποιαδήποτε περιγραφή είναι περιττή, οι εικόνες μιλούν από μόνες τους.

Αριστερά: Όπως παρουσιάζεται η «Pietà», πίσω από το αλεξίσφαιρο γυαλί (η φωτογραφία τραβήχτηκε στις 7.30 το πρωί και μπροστά στο άγαλμα υπάρχουν ήδη επισκέπτες). Δεξιά: Η χαραγμένη υπογραφή του Μιχαήλ Άγγελου στα λατινικά: «MICHEL.A[N]GELVS BONAROTVS FLORENT[INVS] FACIEBAT» (Ο Μικελάντζελο Μπουοναρότι Φλωρεντινός εποίησε).