Οίκος των Ιπποτών της Ρόδου

“Tuitio Fidei et Obsequium Pauperum“
«Υπεράσπιση της πίστης και βοήθεια στον φτωχό»
(Μότο του Τάγματος)

Το σημερινό Κυρίαρχο Στρατιωτικό Τάγμα της Μάλτας θεωρείται ο συνεχιστής του ιστορικού Τάγματος των Ιωαννιτών, το οποίο αφού πέρασε από τους Άγιους Τόπους στην Κύπρο, στην Ρόδο και κατόπιν στην Μάλτα, μετά την πτώση της τελευταίας εξαιτίας του Ναπολέοντα, σκορπίστηκε σε όλο τον κόσμο. Το Τάγμα είναι το μικρότερο «κράτος» του κόσμου, με πληθυσμό 2 κατοίκους και 13.000 μέλη. Στην Ρώμη υπάρχουν 3 έδρες, οι οποίες χαίρουν καθεστώς ετεροδικίας. Μια από αυτές είναι ο λεγόμενος «Οίκο των Ιπποτών της Ρόδου».
Η ιστορία της οικίας είναι πολύ παλιά. Το αρχιτεκτονικό συγκρότημα είναι στην πραγματικότητα το αποτέλεσμα μιας μακραίωνης διαστρωμάτωσης μνημείων στον χώρο που κατά την αυτοκρατορική περίοδο φιλοξενούσε την Αγορά του Αυγούστου, με τον περίφημο ναό αφιερωμένο στον Εκδικητή Άρη (Mars Ultor).

Με την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, και συγκεκριμένα τον ένατο αιώνα, οι Βασιλειανοί μοναχοί έχτισαν μια εκκλησία και ένα μοναστήρι, ακριβώς πάνω από το ρωμαϊκό ναό και αργότερα εγκαταστάθηκε εκεί το Τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ, της Ρόδου και της Μάλτας.

Δύο όψεις του Οίκου των Ιπποτών της Ρόδου

Το 1466 η Οικία θα μετατραπεί στο κομψό και εκλεπτυσμένο κτίριο που μπορούμε να θαυμάσουμε σήμερα, χάρη στις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν με παρέμβαση του ανιψιού του Πάπα Παύλου Β ‘, Καρδινάλιου Μάρκο Μπάρμπο, ηγούμενου του Τάγματος, ο οποίος χρησιμοποίησε πιθανώς τους ίδιους τεχνίτες που εργάστηκαν στο κοντινό Παλάτσο Βενέτσια.

Η Οικία εγκαταλείφθηκε προσωρινά από τους Ιππότες το 1566, όταν μετακόμισαν λόγω της ανθυγιεινής ατμόσφαιρας της περιοχής στο συγκρότημα της Παναγίας του Ηγουμενείου, στον Αβεντίνο Λόφο. Τότε ο πάπας Πίος Ε΄ παραχώρησε το κτίριο στο Ινστιτούτο των Νεοφώτιστων Δομινικανών και ιδρύθηκε ένα γυναικείο μοναστήρι το οποίο είχε σαν σκοπό την μεταστροφή στον καθολικισμό των Εβραίων κοριτσιών. Οι μοναχές θα παραμείνουν εκεί για σχεδόν 400 χρόνια, μέχρι την δεκαετία του είκοσι του εικοστού αιώνα, κάνοντας αρκετές αλλαγές σε ολόκληρο το κτίριο.

Κατά την διάρκεια των μεγάλων κατεδαφίσεων για το άνοιγμα της Λεωφόρου των Αυτοκρατορικών Αγορών (Via dei Fori Imperiali) μεταξύ 1924 και 1932, επί Μουσολίνι, κατεδαφίστηκε το σύμπλεγμα της εκκλησίας και του μοναστηριού των Δομινικανών και αναδείχτηκε ο Οίκος των Ιπποτών της Ρόδου. Το κτίριο πέρασε στην κατοχή του Δήμου της Ρώμης και το 1946 επέστρεψε στους αρχικούς ιδιοκτήτες, που τώρα ονομάζονταν Ιππότες του Κυρίαρχου Τάγματος της Μάλτας.

Στο επίπεδο του υπογείου, το οποίο προέρχεται από την αυλή μιας αρχαίας ρωμαϊκής «πολυκατοικίας» (insula) που εφάπτεται στην Ρωμαϊκή Αγορά του Αυγούστου, κατασκευάστηκε το 1946 το Παρεκκλήσι του Παλατίνου, αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή, προστάτη του Τάγματος. Στο εσωτερικό του παρεκκλησιού βρίσκεται ένα ενδιαφέρον Αντικουάριουμ που στεγάζει ανεκτίμητα έργα τέχνης.

Το παρεκκλήσι των Ιπποτών. Η κύρια τοιχοποιία είναι ρωμαϊκής εποχής.

Το ιερό του Τάγματος με το άγαλμα του προστάτη του, Ιωάννη του Βαπτιστή, πλαισιωμένο από κηροπήγια με μορφές ιπποτών. Στην βάση φαίνεται και το μοντέλο του κτιρίου.

Το ισόγειο είναι σήμερα προσβάσιμο μέσω της κλίμακας της insula.

Η μεγάλη Αίθουσα Τιμών, γνωστή σαν Αίθουσα των Σημαιών εξαιτίας των οκτώ αναρτημένων σημαιών που αντιπροσωπεύουν αντίστοιχες γλώσσες του Τάγματος, έχει σημαντικές τοιχογραφίες και δύο ενδιαφέρουσες χάρτες με τα νησιά της Ρόδου και της Μάλτας, καθώς και τις αρχαίες κτήσεις των Ιπποτών στη Μεσόγειο.

Αίθουσα Τιμών. Ψηλά βρίσκονται αναρτημένες 8 σημαίες, που συμβολίζουν τις «γλώσσες», μεγάλες διοικήσεις και περιοχές προέλευσης των ιπποτών που είχαν δικαίωμα να εκπροσωπούνται στο Μεγάλο Μαγιστρικό Συμβούλιο.(Προβηγκία, Ωβέρνη, Γαλλία, Ιταλία, Αραγονία, Αγγλία, Γερμανία, Καστιλία).

Αίθουσα των Καρυάτιδων.

Μάλτα και Ρόδος, με τα οικόσημα των Μεγάλων Μαγίστρων της εποχής.

Τμήμα της Αίθουσας των Καρυάτιδων με το μεγάλο τζάκι.

Η «Βυζαντινή Αίθουσα» με το λιτό γραφείο του διευθύνοντα.

Ανεβαίνοντας στον πάνω όροφο φτάνουμε στην υπέροχη Loggia, την ανοιχτή περίστυλη στοά, πραγματικό έργο τέχνης. Την περικλείουν εννέα καμάρες και οι τοίχοι είναι στολισμένοι με ζωγραφιστά ζώα, φυτά και τοπία, χαρακτηριστικά της μόδας του 15ου αιώνα, περίοδος υλοποίησής τους. Η Λότζια προσφέρει μια μοναδική θέα σε όλη την περιοχή των Αυτοκρατορικών Αγορών: από τον ναό του Καίσαρα στην στην Αγορά του Τραϊανού, μέχρι το Παλάτσο Βενέτσια.